Sau 6 quý liên tiếp duy trì đà tăng trưởng, kinh tế Nhật Bản bất ngờ giảm gần 2% trong quý III. Nguyên nhân chủ yếu đến từ tác động của thuế quan Mỹ và sự chững lại trong hoạt động đầu tư nhà ở. Dù vậy, phần lớn chuyên gia nhận định đây chỉ là cú “vấp” ngắn hạn, không phải tín hiệu báo trước một chu kỳ suy thoái mới.
Xuất khẩu suy yếu – nguyên nhân chính kéo GDP đi xuống
Sự giảm tốc của xuất khẩu dưới áp lực thuế quan từ Mỹ đã khiến GDP Nhật Bản sụt giảm, đánh dấu quý tăng trưởng âm đầu tiên sau một thời gian dài đi lên. Diễn biến này được cho là có thể làm phức tạp thêm kế hoạch nâng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ).
Tuy nhiên, điểm sáng nằm ở chỗ mức giảm thực tế vẫn “nhẹ” hơn các dự báo bi quan trước đó. Nhiều nhà kinh tế cho rằng đây chỉ là nhịp điều chỉnh tạm thời – không phải dấu hiệu mở màn cho đợt suy thoái.
Chuyên gia Kazutaka Maeda từ Viện nghiên cứu Meiji Yasuda nhận định:
“Ở góc độ tổng thể, nền kinh tế vẫn thiếu động lực đủ mạnh. Nhưng các chỉ số đang cho thấy khả năng phục hồi từng bước trong 1–2 năm tới.”
GDP giảm nhẹ hơn dự báo
GDP Nhật Bản giảm 1,8% trong giai đoạn tháng 7–9, thấp hơn mức tăng đã điều chỉnh 2,3% của quý trước, nhưng cũng thấp hơn mức giảm 2,5% theo kỳ vọng trong khảo sát của Reuters.
Xuất khẩu tiếp tục là lực cản lớn nhất khi những tác động từ thuế quan Mỹ ngày càng rõ rệt. Lượng xe hơi xuất khẩu giảm mạnh, trái ngược hoàn toàn với xu hướng tăng mạnh trước thời điểm áp thuế.
Mỹ và Nhật đã khép lại quá trình đàm phán vào tháng 9 với một thỏa thuận thương mại mới, trong đó áp mức thuế cơ bản 15% lên gần như toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Nhật Bản. Mức thuế này thay thế biểu thuế ban đầu vốn cao hơn rất nhiều – 27,5% với ô tô và 25% đối với phần lớn mặt hàng khác.
Đầu tư nhà ở giảm tốc vì quy định mới
Bên cạnh áp lực từ thương mại, hoạt động đầu tư nhà ở tiếp tục là yếu tố khiến tăng trưởng chậm lại. Quy định về hiệu suất năng lượng siết chặt từ tháng 4 đã khiến các dự án và cam kết đầu tư mới bị trì hoãn, làm giảm đáng kể động lực trong lĩnh vực này.
Tiêu dùng cá nhân tăng nhẹ nhưng chịu áp lực chi phí cao
Tiêu dùng cá nhân – vốn đóng góp hơn một nửa GDP quốc gia – chỉ tăng 0,1% trong quý 3, phù hợp với kỳ vọng của thị trường nhưng thấp hơn nhiều so với mức tăng 0,4% của quý trước. Điều này phản ánh rõ rệt tác động của chi phí thực phẩm leo thang, khiến người dân hạn chế chi tiêu hơn.
Điểm sáng từ đầu tư tư nhân
Ở chiều ngược lại, đầu tư tư nhân ghi nhận mức tăng 1,0% trong quý 3, vượt xa mức dự báo 0,3%. Đây được xem là một trong những điểm sáng hiếm hoi, cho thấy nhu cầu nội địa vẫn giữ được sự ổn định nhất định.
Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Minoru Kiuchi cũng nhấn mạnh trong tuyên bố mới nhất:
“Tiêu dùng cá nhân đã tăng 6 quý liên tiếp, còn đầu tư vốn duy trì đà tăng 4 quý liền. Những yếu tố này cho thấy nền kinh tế vẫn đang đi đúng hướng phục hồi vừa phải.”
Kỳ vọng phục hồi trở lại trong quý cuối năm
Các dự báo từ khu vực tư nhân cũng nghiêng về khả năng tăng trưởng bật lên trong quý 4. Theo khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Nhật Bản với 37 chuyên gia, mức tăng trưởng kỳ vọng đạt khoảng 0,6%.
Bối cảnh chính sách: Nhật chuẩn bị tung gói kích thích lớn
Những số liệu GDP kém tích cực xuất hiện đúng lúc chính quyền Thủ tướng Sanae Takaichi đang hoàn thiện gói kích thích kinh tế mới nhằm hỗ trợ hộ gia đình trước áp lực chi phí sinh hoạt tăng cao.
Các cố vấn của bà Takaichi cũng cảnh báo rằng nếu không hành động mạnh tay, GDP có thể chịu thêm các cú giảm sâu hơn trong thời gian tới.
Bộ trưởng Tài chính Satsuki Katayama cho biết trong buổi họp báo cuối tuần qua rằng gói kích thích này dự kiến có quy mô hơn 17.000 tỷ yên – tương đương khoảng 109,94 tỷ USD.
Bài viết liên quan
