1980 – Cú sập do thao túng thị trường và siết margin
Năm 1980, giá bạc tăng dựng đứng từ 6 USD lên gần 50 USD/oz chỉ trong một năm do hai anh em tỷ phú dầu mỏ Texas — Nelson và William Hunt — tìm cách thao túng thị trường bằng cách gom bạc vật chất và hợp đồng tương lai để kiểm soát nguồn cung toàn cầu. Lúc đỉnh điểm, Hunt Brothers kiểm soát hơn 1/3 lượng bạc lưu thông toàn cầu, khiến giá cả rời xa mọi yếu tố cơ bản.
Cùng trong giai đoạn đó, nước Mỹ rơi vào thời kỳ lạm phát hai con số, vàng và bạc được xem là nơi trú ẩn duy nhất. Tuy nhiên, khi COMEX ban hành quy định “Silver Rule 7” — chỉ cho phép đóng vị thế, không được mở mới — cùng lúc Fed của Paul Volcker nâng lãi suất lên hơn 20%, khiến cho thanh khoản trên thị trường bạc bị bóp nghẹt.
Các lệnh margin call lan ra khắp thị trường, Hunt Brothers buộc phải bán tháo, và giá bạc rơi thẳng về 10 USD/oz trong vài tuần. Cú sập năm 1980 là kết quả của sự thao túng và siết đòn bẩy trong bối cảnh chính sách tiền tệ đảo chiều.
2011 – Bong bóng đầu cơ hậu QE và cú “vỡ mộng” khi Fed xoay trục
Ba thập kỷ sau vào năm 2011, bạc lại một lần nữa bứt phá lên 50 USD/oz. Bối cảnh khi đó là hậu khủng hoảng tài chính 2008, khi Fed tung ra các gói QE (Quantitative Easing) nhằm hỗ trợ nền kinh tế. Điều này đã làm cho đồng USD yếu và lãi suất thực âm khiến nhà đầu tư đổ tiền vào kim loại quý để phòng hộ lạm phát.
Bạc khi đó được mệnh danh là “vàng của người nghèo”, với dòng vốn ETF (đặc biệt là iShares SLV) tăng kỷ lục, kéo theo làn sóng đầu cơ khổng lồ. Tỷ lệ vàng/bạc giảm xuống chỉ còn 30:1 — mức hưng phấn cực đoan.
Nhưng khi CME tăng margin 5 lần chỉ trong 8 ngày, và Fed phát tín hiệu kết thúc các gói QE, thì đồng USD bật tăng đã bật tăng mạnh trở lại và dòng vốn đầu cơ tháo chạy khỏi thị trường bạc. Chỉ trong 3 tháng, giá bạc rơi từ 49,8 USD xuống 26 USD/oz, đánh dấu một chu kỳ bong bóng điển hình khi giá tăng vì kỳ vọng chính sách nới lỏng và sập vì Fed xoay trục.
2025 – Liệu lịch sử có lặp lại?
Bước sang 2025, nhiều nhà đầu tư lo ngại lịch sử sẽ lặp lại, nhưng thực tế cho thấy bức tranh hiện nay hoàn toàn khác. Thứ nhất, cấu trúc cung – cầu đang nghiêng mạnh về thiếu hụt. Theo Silver Institute, thị trường bạc đã thâm hụt 4 năm liên tiếp (2021–2024) và có thể tiếp tục thiếu hơn 150 triệu ounce trong năm nay – chuỗi thiếu hụt dài nhất trong hơn 50 năm.
Nguồn cung khai thác toàn cầu gần như đi ngang, trong khi cầu công nghiệp – đặc biệt từ năng lượng mặt trời, xe điện, pin và điện tử – tăng vọt và hiện chiếm hơn 55% tổng nhu cầu bạc. Đây là những động lực cơ bản, mang tính dài hạn, không phụ thuộc vào đầu cơ hay ETF ngắn hạn.
Thứ hai, môi trường tiền tệ đang thuận lợi hơn bao giờ hết. Thay vì đối mặt với chính sách siết chặt như 1980 hay 2011, hiện nay Fed đang bước vào chu kỳ cắt giảm lãi suất, với thị trường kỳ vọng tổng mức giảm 75 điểm cơ bản trước cuối năm. Lãi suất thực giảm, đồng USD suy yếu, và thanh khoản toàn cầu mở rộng — đây chính là yếu tố thúc đấy thị trường kim loại quý tăng mạnh.
Diễn biến quá khứ cho thấy giá bạc thường bắt đầu tăng mạnh nhất vào giữa chu kì cắt lãi suất. Hiện nay, Fed cũng hiện đang ở giữa chu kì cắt cắt suất với tổng cộng 1 điểm cắt giảm kể từ tháng 9 năm 2024 và dự kiến sẽ tiếp tục đưa lãi suất về vào khoảng 3,10% – 3,25% vào năm 2027. Hơn hết, Fed hiện nay vẫn thực hiện Thắt chặt định lượng (QT) và vẫn chưa tung ra gói QE nào để trực tiếp bơm tiền ra thị trường. Do đó, thị trường bạc sẽ còn nhiều dư địa được hỗ trợ.
Thứ ba, dòng vốn đầu tư đang quay lại theo hướng bền vững hơn. Các quỹ ETF bạc và vàng đều ghi nhận dòng vốn ròng dương trở lại, nhưng lần này phần lớn đến từ nhà đầu tư tổ chức dài hạn, thay vì đầu cơ đòn bẩy ngắn hạn. Đồng thời, ngân hàng trung ương các nước mới nổi cũng đang đa dạng hóa dự trữ sang bạc, coi đây là cách phòng vệ chiến lược trước nợ công và lạm phát của Mỹ.
Tất cả những yếu tố trên cho thấy chu kỳ bạc 2025 không giống 1980 hay 2011. Hai chu kỳ cũ là kết quả của bong bóng tài chính và chính sách siết chặt, còn chu kỳ này là hệ quả tự nhiên của cung cầu vật chất, dòng vốn trú ẩn và cấu trúc tiền tệ đang đảo chiều.
Bài viết liên quan
